Działalność człowieka często skutkuje trwałymi zmianami w przyrodzie. Jednym z głównych grzechów przemysłu, zaraz obok zanieczyszczania wody, jest niszczenie gleb. Trudno zredukować negatywne skutki obu tych zjawisk, ale nie oznacza to, że nie warto próbować. Z tego tekstu dowiesz się, czym jest rekultywacja terenów zdegradowanych i jak można ją przeprowadzić.
Co to jest rekultywacja?
Według definicji z obowiązującej ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych rekultywacja “polega na nadaniu lub przywróceniu terenom zdegradowanym wartości użytkowych, czyli przeprowadzeniu szeregu zabiegów pozwalających na dalsze użytkowanie terenów w inny sposób, nadając im nowe funkcje społeczne”. W kontekście gleby pojęcie to można zaś nazwać działaniami, których celem jest przywrócenie zniszczonej glebie jej dawnej wartości przyrodniczej.
Przyczyny degradacji gleby
Pytanie jednak, co może niszczyć glebę w takim stopniu, by nie nadawała się do użytku? Okazuje się, że nie tylko człowiek jest przyczyną jej degradacji – jednym z powodów może być naturalna erozja lub długotrwała susza. Najczęstszym powodem złego stanu gleby jest jednak przemysł lub nieodpowiedzialna gospodarka rolna. Do głównych działań o tragicznych dla ziemi skutkach należy niewłaściwa melioracja i zmiana stosunków wodnych, naruszenie struktury podłoża poprzez wykopy (najbardziej obrazowym przykładem są kopalnie odkrywkowe) oraz skażenia przemysłowe i komunikacyjne.
Etapy rekultywacji gleby
Jak przywrócić glebę do właściwego stanu? Na początku konieczna jest jej inwentaryzacja, ponieważ do stworzenia planu naprawczego konieczna jest wiedza o tym, jak duże są zniszczenia i z czego właściwie wynikają. Następnie warto opracować dobrą strategię i przygotować się na długi, żmudny proces, który wymaga zaangażowania oraz dość dużego wkładu finansowego. Można wyróżnić dwie metody rekultywacji: techniczne i biologiczne. Do tej pierwszej kategorii należy zadbanie o przywrócenie odpowiedniego ukształtowania rzeźby terenu, uregulowanie stosunków wodnych, odkwaszenie, a nawet izolacja gruntów toksycznych. Biologiczna rekultywacja jest zazwyczaj drugim etapem całego procesu i obejmuje m.in. odtwarzanie gleby metodami agrotechnicznymi, nawożenie i uprawę mechaniczną gruntu.
Efektem całego procesu rekultywacji terenów zdegradowanych ma być zasadzenie na danej glebie roślin. Ich prawidłowy rozwój będzie dowodem na to, że program naprawczy przyniósł właściwe rezultaty. Drugim, bardziej ogólnym skutkiem może być przywrócenie terenom wartości użytkowej, niekoniecznie rolniczej. Zniszczone tereny po rekultywacji często służą celom rozrywkowym czy rekreacyjnym.
