Gleba jest często lekceważonym, lecz niezwykle istotnym elementem otaczającej nas natury. Dzięki niej możliwe jest bowiem przetrwanie oraz życie w dobrobycie całej populacji ludzi. Skąd pochodzi idea obchodzonego 5 grudnia Światowego Dnia Gleby, będącego zarazem świętem wszystkich geotechników i geologów? Jakie inicjatywy są związane z propagowaniem roli gleby w środowisku?

Światowy Dzień Gleby

Od 2013 roku na całej kuli ziemskiej 5 grudnia obchodzony jest Światowy Dzień Gleby, rekomendowany przez Zgromadzenie Ogólne ONZ (wcześniej był on honorowany patronatem Międzynarodowej Unii Towarzystw Gleboznawczych oraz FAO i Globalnego Partnerstwa dla Gleb). Geneza tego cyklicznego wydarzenia jest związana z postacią króla Tajlandii, Bhumibola Adulyadeja, który w znacznym stopniu przyczynił się do propagowania konieczności lepszego poznania gleb, ich odpowiedniej ochrony, a także zwracania uwagi na efektywny i ekologiczny rozwój rolnictwa. Światowy Dzień Gleby ma na celu przede wszystkim zwiększenie świadomości społecznej w temacie postrzegania gleby jako głównego komponentu środowiska naturalnego, gwarantującego obfite płody rolne oraz utrzymanie właściwej harmonii wewnątrz ekosystemów lądowych. Niemal 50 krajów świata, w tym także Polska każdego roku stara się przygotowywać specjalne wydarzenia, ułatwiające przekazywanie informacji o różnego rodzaju glebach, ich właściwościach i potrzebach. Jest to również wyjątkowy dzień dla wszystkich osób zajmujących się badaniami geotechnicznymi, ułatwiającymi planowanie inwestycji drogowych oraz budowlanych.

Gleba źródłem życia

Choć niejednokrotnie bagatelizujemy obecność gleby w środowisku, powinniśmy zdawać sobie sprawę z tego, dlaczego jest ona naprawdę ważna dla każdego z nas. Po pierwsze, tylko i wyłącznie dzięki glebie możliwe staje się utrzymywanie i rozwijanie produkcji rolnej, ponieważ blisko 90% żywności to wytwory ze zbóż, drzew, owoców i warzyw rosnących w żyznym podłożu. Co równie istotne, gleba stwarza idealne warunki do życia różnego rodzaju roślinności, a jednocześnie odgrywa rolę sprawnego regulatora gospodarki wodnej na konkretnych obszarach. W realiach powszechnego zainteresowania niekorzystnymi zmianami klimatu trzeba również wiedzieć o tym, że gleba jest niezawodnym filtrem dla zanieczyszczeń, w tym głównie tych z grupy antropogenicznych i naturalnych. Dodatkowo, w przeciwieństwie do innych, gleba jest zasobem nieodnawialnym, który nie jestem w stanie odnowić się samoczynnie, a raz zniszczone podłoże podlega procesowi rekultywacji trwającemu nawet kilka pokoleń. Jest to ważne szczególnie podczas poszukiwania idealnego miejsca do budowy domu, gdy geotechnicy poprzez różnorodne badania określają stan podłoża, w tym jego właściwości fizyczne i chemiczne, pozwalając tym samym wybrać najbardziej odpowiedni teren.

Inicjatywy z okazji Dnia Gleby

5 grudnia zarówno w Polsce, jak i na świecie organizacje związane z badaniem środowiska przyrodniczego przygotowują wiele ciekawych spotkań i warsztatów. Spośród nich warto wyróżnić między innymi wykłady przygotowane specjalnie z myślą o najmłodszych, połączone z zajęciami propagującymi ochronę przyrody. W programie tego typu lekcji ekologii uwzględnione są na przykład informacje o tym, czym są zdrowe gleby, co żyje w glebach, a nawet w jaki sposób można wykorzystywać glebę do malowania. Poza tym, podczas Światowego Dnia Gleby naukowcy zachęcają także do odwiedzenia instytucji, takich jak krakowskie Muzeum Gleb mieszczącego w swoich strukturach Centrum Edukacji Gleboznawczej, które umożliwia zapoznanie się z licznymi prezentacjami, wystawami oraz ofertą edukacyjną dla szkół. W tym roku, od 4 do 6 grudnia w Krakowie odbyła się również konferencja poświęcona “Geoinżynierii w budownictwie”, podczas której prelegenci poruszyli kwestie związane z wyzwaniami dotyczącymi stabilizacji gruntów, czy odciążenia gleb z wykorzystaniem geosyntetyków.

Światowy Dzień Gleby to wydarzenie, które powinno zainteresować nie tylko osoby związane z dziedzinami ochrony środowiska, lecz także każdego z nas. 5 grudnia możemy uczestniczyć w wydarzeniach pozwalających poszerzyć wiedzę na temat społecznej roli gleby w środowisku, poznać jej cechy i najważniejsze właściwości. W konsekwencji uświadomimy sobie, że gleba zapewnia nam pożywienie jest naturalnym filtrem dla zanieczyszczeń, a jej dobry stan to gwarancja dobrobytu całej populacji.a