Ruchy masowe to określenie na przemieszczanie się mas skalnych wzdłuż stoków pod wpływem działania siły ciężkości. To właśnie do grupy tych zjawisk należy obrywanie i odpadnie. Są one do siebie tak zbliżone, że często używa się ich zamiennie – to błąd. Na czym więc polega obrywanie i czym charakteryzuje się odpadanie okruchów skalnych?

Ruchy masowe – to trzeba wiedzieć

Ruchy masowe wiążą się z erozją skał, która zachodzi wskutek działania wiatru i wód. Ich występowaniu sprzyja też duże nachylenie stoku oraz taka budowa geologiczna podłoża, w której jest ono zbudowane z ułożonych naprzemianlegle warstw piaskowca, mułowców i łupków ilastych. To uwarunkowanie terenu jest charakterystyczne dla południa Polski, a ściślej mówiąc, dla Karpat i Sudetów – właśnie w górach zachodzi najwięcej zjawisk związanych z przemieszczaniem się mas skalnych, wśród których wyróżnia się takie typy ruchów masowych jak: staczanie, spływanie, spełzywanie, osiadanie, osuwanie oraz obrywanie, które ulega podziałowi na obrywanie i odpadanie.

Na czym polega obrywanie mas skalnych

Obrywanie mas skalnych jest zjawiskiem typowym dla stromych stoków. Jego przebieg jest raczej dynamiczny, polega bowiem na jednorazowym oderwaniu znacznej objętości materiału od ściany skalnej. Po oberwaniu na skale macierzystej widoczny jest jasny ślad – jest to jej naturalna barwa, nienaruszona przez procesy wietrzeniowe. Oberwane masy skalne znajdują się u podłoża wzniesienia – góry lub klifu – i mają postać olbrzymich głazów, których długość może wynosić nawet kilkadziesiąt metrów. Spadający kamień takich rozmiarów to duże niebezpieczeństwo, dlatego w miejscach, które zagrożone są obrywaniem mas skalnych często stawia się znaki ostrzegawcze i zabezpiecza się zbocza oraz stoki wzniesień używając barier odłamkowych, kurtyn skalnych lub stawiając specjalne mury oporowe.

Odpadanie okruchów skalnych

Do odpadania okruchów skalnych dochodzi w wyniku procesów wietrzenia (mrozowego lub solnego), które trwale zmienia strukturę wewnętrzną skały, powodując w niej pęknięcia. Napierające na zbocze siły ciężkości powodują powiększanie się tych szczelin, co doprowadza do rozerwania ciągłości skały. W odróżnieniu do obrywania, odpadanie polega na spadku pojedynczych, mniejszych elementów i może mieć powtarzalny charakter. W efekcie cyklicznego zachodzenia tego zjawiska, materiał skalny kumuluje się u stóp wzniesienia, tworząc stożek usypiskowy. W Polsce przyjęła się inna nazwa tej formacji – piarg.

Zarówno odpadanie okruchów skalnych jak i ich obrywanie to procesy wchodzące w skład ruchów masowych – charakteryzuje je tylko odmienna wielkość materiału skalnego, który oddziela się od skały oraz prędkość, z jaką on spada. Różnica między odpadaniem okruchów skalnych a ich obrywaniem jest więc niewielka, lecz warto ją znać, nie tylko będąc z wykształcenia geologiem.